Do Polski wróciły kolejne obrazy utracone podczas II wojny światowej

Polska odzyskała kolejne straty wojenne. Do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie powrócił obraz “Portret starszego mężczyzny w peruce, z laską” Godfrieda Schalckena, a do Muzeum Narodowego w Lublinie “Widok na morze” szkoły Claude’a Josepha Verneta.

„Oba te obrazy zostały skradzione przez Niemców, są stratami wojennymi właśnie z tych muzeów i oba zostały znalezione w ten sam sposób – natknęliśmy się na te obrazy na aukcjach w Niemczech i Monako. Udowodniliśmy, że oba te obrazy były w inwentarzach i w kolekcjach tych instytucji przed wojną i w czasie wojny i są po prostu polską własnością” – powiedział minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński.

Podczas prezentacji dzieł w Muzeum Narodowym w Warszawie szef resortu kultury podkreślił, że w wyniku drugiej wojny światowej Polska straciła ponad pół miliona ruchomych dzieł sztuki. Przypomina o tym prowadzona przez resort kampania “Puste Ramy”.

„Z jednej strony pokazuje ona straszliwą stratę i wyrwę, jakiej Polska doznała w czasie II wojny światowej zarówno od Niemców, jak i od Rosjan, a z drugiej strony pokazuje pracę rewindykacyjną, ponieważ cały czas straty wojenne do Polski wracają” – powiedział Piotr Gliński.

Dzieło holenderskiego malarza Godfrieda Schalckena “Portret starszego mężczyzny w peruce, z laską” zostało utracone z polskich zbiorów podczas okupacji niemieckiej w czasie drugiej wojny światowej, najprawdopodobniej po upadku Powstania Warszawskiego w 1944 roku.

Dyrektor instytucji Łukasz Gaweł podkreślił, że to wyjątkowo cenny obraz – jeden z pierwszych zakupionych do kolekcji w 1862 roku na aukcji w Kolonii. Losy tego dzieła były długo nieznane, aż do listopada 1972 roku, kiedy obraz pojawił się na sprzedaży w domu aukcyjnym Dorotheum w Wiedniu. Był to punkt zwrotny w jego historii, choć nadal pozostawał utracony dla Polski.

W 2022 roku “Portret starszego mężczyzny w peruce, z laską” został ponownie odnaleziony na aukcji w Niemczech. W odpowiedzi na starania polskiego resortu kultury i przekazanie wniosku restytucyjnego ze szczegółową dokumentacją pochodzenia obrazu ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, obraz został wycofany z planowanej sprzedaży.

W czerwcu 2023 roku dotychczasowy posiadacz zdecydował się dobrowolnie zwrócić dzieło na rzecz polskiego Skarbu Państwa i przekazać je do Muzeum Narodowego w Warszawie. XVIII-wieczny obraz „Widok na morze” szkoły francuskiego malarza Claude’a Josepha Verneta zostało zidentyfikowane w grudniu 2022 roku w ofercie domu aukcyjnego w Monako jako polska strata wojenna utracona ze zbiorów dawnego Muzeum Lubelskiego w Lublinie, dzisiaj Muzeum Narodowego w Lublinie.

Na podstawie dokumentacji przekazanej przez Departament Restytucji Dóbr Kultury, dotychczasowy posiadacz zdecydował o dobrowolnym zwrocie obiektu stronie polskiej. To pierwszy przypadek, kiedy działania restytucyjne podjęte zostały na terytorium Monako.