Między 25 a 30 procent Polek w wieku 40 lat nie ma dzieci. Takie szacunki przedstawia Instytut Pokolenia, który przedstawił raport “Co powstrzymuje kobiety?”, dotyczący przyczyn bezdzietności i niskiej dzietności w Polsce.
Badanie Instytutu Pokolenia wskazuje, że wśród bezdzietnych kobiet co piąta respondentka (21,2%) deklaruje, że nie chce mieć dzieci, nie lubi ich bądź nie ma instynktu. 18 procent odmówiło odpowiedzi, zaś nieco ponad 13 procent wskazuje na powody zdrowotne.
Autorzy raportu zauważają, że nie ma jednej i decydującej przyczyny bezdzietności kobiet w Polsce. Dyrektor Instytutu Pokolenia Michał Kot podkreślił, że w naszym kraju ten wskaźnik stale rośnie.
Jeszcze wśród Polek urodzonych w latach 1945-1955 około 8 procent nigdy nie urodziło dziecka, dla kobiet urodzonych w 1975 roku wskaźnik ten wyniósł 19,5 procent. “Polki urodzone tuż po wojnie miały ten wskaźnik bezdzietności jeden z najniższych w Europie. Dziś jest on jednym z najwyższych. Próbowaliśmy go oszacować na podstawie różnych baz danych. Na podstawie GUS – procent kobiet z rocznika 1983, które nie mają dzieci, sięga prawie 30. Natomiast te dane nie uwzględniają urodzeń za granicą. A jak wiemy, osoby urodzone na początku lat 80. to ta grupa, która po wejściu Polski do UE bardzo często migrowała do innych krajów” – powiedział Michał Kot. Jak dodał, dane NFZ dotyczące świadczeń medycznych wskazują, że odsetek bezdzietnych 40-latek to około 27 procent.
Dyrektor Instytutu Pokolenia Michał Kot wyjaśnił, że raport mierzy się z dziewięcioma hipotezami badawczymi. Jedna z nich dotyczy wpływu migracji kobiet na posiadanie dzieci. “Taka jest specyfika tej grupy kobiet bezdzietnych, tym one odróżniają się od matek, że częściej migrowały z dala od swego miejsca pochodzenia, ta migracja była najczęściej związana z edukacją i z pracą, z poszukiwaniem dobrych warunków zawodowych” – tłumaczył socjolog i ekspert w zakresie demografii.
Michał Kot dodał, że w w raporcie Instytutu Pokolenia nie potwierdza się hipoteza związana z wpływem dążenia do lepszego wykształcenia i pracy na brak dzieci. “Wśród matek jest dużo wyższa aktywność zawodowa niż wśród kobiet bezdzietnych. Hipoteza, która mówi, że kobiety, które nie mają dzieci poświęcają się pracy, karierze, a matki wybierają coś innego, nie jest prawdziwa, bo wśród matek aż 80 procent jest aktywnych zawodowo, wśród kobiet bezdzietnych – 67. Kolejna rzecz, o którą pytaliśmy, to wykształcenie. Wśród matek prawie 40 procent to osoby, które mają studia, wśród kobiet bezdzietnych jest to około 20 procent” – mówił dyrektor Instytutu Pokolenia.
Po 10 procent bezdzietnych kobiet na pytanie o powód braku potomstwa odpowiada, że “tak wyszło” lub, że nie znalazło odpowiedniego partnera. 5 procent ankietowanych wskazuje na światopogląd, politykę państwa i restrykcyjne prawo aborcyjne.
Raport Instytutu Pokolenia zauważa, że na decyzję o posiadaniu dzieci wpływają doświadczenia rodzinne, procesy wychowania i socjalizacji. Kolejnym czynnikiem jest rynek matrymonialny i dostępność mężczyzn, którzy będą mogli zostać ojcami. We wnioskach z dokumentu czytamy też, że bardzo ważnym czynnikiem są przyczyny zdrowotne, które w rzeczywistości mogą mieć jeszcze większe znaczenie, niż to wynika z badań.
Badania ilościowe przeprowadzono metodą wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo (CATI) między lipcem i sierpniem tego roku na ogólnopolskiej grupie 1500 kobiet w wieku 40-44 lat. Składało się na nią 750 matek oraz 750 kobiet bez potomstwa.
W ramach badań jakościowych, zrealizowanych w listopadzie i grudniu ubiegłego roku, przeprowadzono 50 pogłębionych wywiadów indywidualnych oraz 12 zogniskowanych wywiadów grupowych. Te badania przeprowadzono jedynie z kobietami urodzonymi w latach 1982-92, które nie posiadają dzieci.
Instytut Pokolenia podkreśla w swym raporcie, że w XXI wieku trend rosnącej bezdzietności udało się odwrócić w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii czy w Czechach.
Pełna treść raportu jest dostępna na stronach internetowych Instytutu Pokolenia.
