Polska: prezentacja skradzionych obiektów odzyskanych dzięki działaniom resortu kultury

Manuskrypt z Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, rysunek Melchiora Steidla oraz osiem zabytkowych monet – to obiekty skradzione z polskich zbiorów po wojnie i w czasach współczesnych, które udało się odzyskać dzięki działaniom restytucyjnym resortu kultury. Skradzione zabytki zaprezentowano w siedzibie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 

Minister kultury Piotr Gliński powiedział, że państwo polskie nieustannie poszukuje dzieł sztuki i innych obiektów muzealnych zaginionych, nie tylko w czasie wojny. Przypomniał, że od zakończenia II wojny światowej do dziś, szczególnie w mrocznych czasach komunizmu i tuż po nich, wiele zabytków z polskich kolekcji padło łupem złodziei, często były to kradzieże na zlecenie. Podkreślił, że wówczas obiekty wywożono za granicę i tam sprzedawano. Wyjaśniał, że brak odpowiednich zabezpieczeń, współpracy z organami ścigania na Zachodzie i w USA, a także Żelazna Kurtyna – to wszystko powodowało, że skradzione z polskich muzeów dzieła sztuki przepadały na wiele lat. “Dziś, kiedy pojawiają się na światowym rynku sztuki, w zagranicznych domach aukcyjnych czy muzeach, mamy już inne, zdecydowanie większe możliwości wyśledzenia i zabezpieczenia tych obiektów” – powiedział minister Piotr Gliński.

Manuskrypt “Antologia poezji tureckiej” został skradziony z Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu między rokiem 1964 a 1977. To już drugi manuskrypt z wrocławskiej Biblioteki Uniwersyteckiej odzyskany w ostatnich miesiącach. Prorektor do spraw badań naukowych Uniwersytetu Wrocławskiego Artur Błażejewski zaznaczył, że popularyzacja zbiorów przyczyni się do ich ochrony. “Upublicznienie tego, że w naszych zbiorach uniwersyteckich, muzealnych są tak cenne egzemplarze, poprzez badania naukowe, prace popularnonaukowe – to właśnie będzie odpowiednio chroniło nasze zbiory i naszą kulturę” – wyjaśniał. Dodał, że druga rzecz to współdziałanie przy restytucji.

Osiem zabytkowych monet pochodzących z okresu od XVI do XIX wieku, zaginęło z Muzeum Okręgowego w Toruniu w latach 2008-2017. Jego dyrektor Aleksandra Mierzejewska powiedziała, że to dla niej wyjątkowa chwila, ponieważ część skradzionej kolekcji wraca na swoje miejsce. Zaznaczyła, że kiedy kilka lat temu, podczas inwentaryzacji w dziale numizmatyki okazało się, że brakuje kilkuset monet, pracownicy wiedzieli, że nie jest to przypadkowe zagubienie. “To, że udało się odzyskać kolejną partię znakomitych moment ze skradzionej kolekcji, jest dla mnie czymś niesamowitym” – podkreśliła dyrektor Muzeum Okręgowego w Toruniu.

Z kolei odnaleziony rysunek autorstwa Melchiora Steidla “Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny” z 1704 roku został skradziony w 2005 roku z warszawskiej kolekcji prywatnej. 

Działania restytucyjne Ministerstwa Kultury w ostatnich latach doprowadziły do odzyskania prawie 700 obiektów, zarówno strat wojennych, jak i zabytków skradzionych współcześnie. Obecnie prowadzonych jest 150 procesów restytucyjnych w 15 krajach.

Departament Restytucji Dóbr Kultury – obok bazy strat wojennych, która obejmuje prawie 66 tysięcy obiektów – prowadzi także krajowy wykaz zabytków skradzionych lub wywiezionych za granice niezgodnie z prawem. Zawiera on 12 tysięcy kart poszukiwanych obiektów.