Polska: prezydent składa do Sejmu projekt ustawy o Sądzie Najwyższym

Prezydent Andrzej Duda zapowiedział złożenie do Sejmu projektu zmian w ustawie o Sądzie Najwyższym. 

Projekt zakłada m.in. likwidację Izby Dyscyplinarnej, umożliwienie członkom Izby przejście do innej izby SN lub przejście w stan spoczynku. Prezydent zastrzegł, że likwidacja Izby Dyscyplinarnej nie oznacza likwidacji odpowiedzialności sędziów. Zgodnie z projektem, pojawi się Izba Odpowiedzialności Zawodowej, a wszyscy sędziowie będą traktowani w identyczny sposób. Jak zaznaczył Andrzej Duda, podobne rozwiązania funkcjonują już w polskim prawie administracyjnym. 

Zgodnie z projektem nowelizacji, Izba będzie składała się z 11 sędziów, którzy jednocześnie będą obecni w innych izbach w ramach jednego pensum, by nie było więcej mowy o sędziach mających szczególny status. Pensum sędziego związane ze sprawami odpowiedzialności zawodowej nie będzie mogło przekraczać połowy jego podstawowego pensum. 

Sędziowie do nowej Izby będą wybierani w drodze losowania spośród wszystkich sędziów Sądu Najwyższego i nie będzie można się od tego zwolnić. W losowaniu nie będą brali udziału jedynie prezesi. “Będzie wybieranych w ten sposób 33 sędziów, spośród których prezydent RP będzie wybierał 11 członków Izby” – tłumaczył Andrzej Duda. 

Według prezydenta likwidacja Izby Dyscyplinarnej ma dać polskiemu rządowi narzędzie do zakończenia sporu z Komisją Europejską i odblokowania Krajowego Planu Odbudowy. “Ten spór nie jest nam potrzebny, dlatego że jesteśmy w trudnej sytuacji międzynarodowej. Ja zdecydowałem się na ten krok, chociaż wiem, że na pewno będzie wiele krytyki” – mówił. 

Prezydent Duda dodał, że nowelizacja wprowadza też nową procedurę – test niezawisłości i bezstronności sędziego. Przypomniał, że każdemu obywatelowi Konstytucja RP gwarantuje prawo do rozpatrzenia jego sprawy przez bezstronny i niezawisły sąd. “Jako prezydent uważam, że jeżeli obywatel ma co do tego wątpliwości, czy sędzia jest bezstronny i niezawisły w jego sprawie, że może to wpłynąć lub wpływa na treść orzeczenia, ma prawo tego testu żądać” – tłumaczył Andrzej Duda. Podkreślił, że bardzo ważny jest fakt, iż to właśnie strona postępowania będzie mogła żądać takiego testu.

Zgodnie z założeniami projektu, prawo do testu niezawisłości i bezstronności sędziego będzie dotyczyło zarówno postępowań, które toczą się przed sądem, jak i tych zakończonych prawomocnymi wyrokami. Jak wskazywał prezydent Duda, będzie ono dawało podstawę do zrewidowania wyroków z przeszłości, na przykład z czasów komunistycznych.

Kolejną zmianą proponowaną w nowelizacji ustawy jest nowa przesłanka odpowiedzialności zawodowej sędziów, czyli odmowa wymiaru sprawiedliwości. Prezydent zaznaczył, że postulat, by taka przesłanka się pojawiła jest wysuwany przez Unię Europejską, a on uważa ją za słuszną. 

W lipcu ubiegłego roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej polecił Polsce zamrozić funkcjonowanie Izby Dyscyplinarnej. Chęć likwidacji Izby Dyscyplinarnej deklarował też prezes PiS Jarosław Kaczyński.