86 lat temu zmarł Józef Piłsudski, marszałek Polski

86 lat temu, 12 maja 1935 roku, zmarł Józef Piłsudski, marszałek Polski, Naczelnik Państwa i Wódz Naczelny Wojska Polskiego. Mąż stanu, polityk, twórca Legionów, architekt niepodległości i zwycięski wódz wojny polsko-bolszewickiej. Położył wielkie zasługi dla odbudowy niepodległej Polski, wszedł do panteonu bohaterów narodowych.  

Z jego osobą jest związanych wiele przełomowych wydarzeń. W okresie I wojny światowej był dowódcą Legionów Polskich, a jego powrót do ojczyzny 10 listopada 1918 roku stał się sygnałem do ogłoszenia niepodległości Polski. 

W wolnym kraju Sejm powierzył Piłsudskiemu stanowisko Naczelnika Państwa. Został też pierwszym marszałkiem Rzeczypospolitej. Dowodził w rozstrzygającej o losach wojny polsko-rosyjskiej i niepodległości kraju, zwycięskiej Bitwie Warszawskiej w sierpniu 1920 roku. W 1926 przeprowadził zamachu stanu i wprowadził rządy sanacyjne.

Jako Naczelny Wódz Wojska Polskiego Józef Piłsudski zorganizował w 1919 roku zbrojny opór przeciwko najazdowi bolszewickiemu. W czasie wojny polsko-rosyjskiej odniósł wiele zwycięstw, między innymi spektakularne w sierpniu 1920 roku w Bitwie Warszawskiej, rozstrzygającej o losach tej wojny i o niepodległości kraju. Bitwa przeszła do historii jako “Cud nad Wisłą”. Józef Piłsudski jest uważany za ojca polskiej niepodległości i jednego z największych Polaków 20. wieku. 

W 1926 roku marszałek Piłsudski, w wyniku zbrojnego zamachu, przejął władzę w II Rzeczypospolitej. Podjął te decyzję po kolejnym kryzysie gabinetowym, a także wobec eskalacji podziałów i nienawiści wśród Polaków. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, Polska po 123 latach zaborów nie potrafiła do końca odnaleźć się w świecie demokracji i rządów własnych reprezentantów. Chaos, który panował podczas rządów kolejnych gabinetów II RP, powodował pogłębiającą się anarchizację kraju i głęboki kryzys. 12 maja 1926 roku Józef Piłsudski postanowił wykorzystać wojsko w celu wywierania nacisku na prezydenta i Sejm i przeprowadził przewrót majowy. W trakcie walk zginęło 379 osób, wśród nich 164 cywilów. Marszałek Piłsudski wprowadził system polityczny zwany sanacją. Sprawował władzę autorytarną.

Do dziś przewrót majowy jest różnie oceniany przez historyków. Jedni uważają, że Piłsudski uratował Polskę przed wojną domową i rozpadem, drudzy – że był to początek upadku demokracji w II Rzeczypospolitej. Zdaniem profesora Janusza Odziemkowskiego, zamach odcisnął ogromne piętno na dalszych losach wolnej Polski, a oceny tego wydarzenia są skrajne. 

Ostatnia dekada życia Józefa Piłsudskiego to okres intensywnej pracy na rzecz naprawy ustroju państwa, stworzenia silnej armii oraz mocnego miejsca na arenie międzynarodowej. Zdecydowane działania mające na celu przebudowę ustroju politycznego państwa doprowadziły do poważnego konfliktu z opozycją antysanacyjną, w wyniku którego jej przywódcy zostali uwięzieni w twierdzy brzeskiej. 

W polityce zagranicznej Piłsudski dążył do utrzymania dobrych stosunków z ZSRR i Niemcami, między innymi poprzez zawarcie dwustronnych umów, które miały wzmocnić pozycję Polski wobec naszych sojuszników i sąsiadów.

Ostatni swój podpis marszałek złożył 12 kwietnia na nowej konstytucji Rzeczypospolitej. Zmarł na chorobę nowotworową, 12 maja 1935 roku. Spoczywa na Wawelu w krypcie pod Wieżą Srebrnych Dzwonów, a jego serce, zgodnie z ostatnią wolą, obok grobu jego matki na wileńskiej Rossie.